Najczęściej zadawane pytania

Home >> Najczęściej zadawane pytania

Prawo do nauki

Czym jest obowiązek szkolny?

Obowiązek szkolny rozpoczyna się wraz z rozpoczęciem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dane dziecko osiąga 7. rok życia (art. 35 ust. 2 Prawa oświatowego). Kończy się natomiast wraz z zakończeniem nauki w szkole podstawowej, tj. jej ukończeniem. Obowiązek ten można spełniać zarówno w szkole publicznej, jak i niepublicznej (ust. 8 ww. artykułu Prawa oświatowego).

Czym jest obowiązek nauki?

Obowiązek nauki istnieje natomiast do ukończenia 18. roku życia (art. 70 ust. 1 Konstytucji RP). W dalszym ciągu trzeba go wypełniać, lecz nie ma już konieczności uczęszczania do szkoły (stąd i nieobowiązywanie obowiązku szkolnego). Oprócz podjęcia nauki w szkole ponadpodstawowej można bowiem skorzystać z przygotowania zawodowego u pracodawcy (art. 36 ust. 9 Prawa oświatowego), kwalifikacyjnych kursów zawodowych czy zajęć w szkole wyższej (ust. 12 tegoż artykułu Prawa oświatowego; ostatnia możliwość dotyczy sytuacji, gdy dana osoba została absolwentem szkoły ponadpodstawowej przed osiągnięciem 18. roku życia).

Co oznacza, że edukacja jest bezpłatna?

Prawo do bezpłatnej edukacji w stopniu podstawowym gwarantowane jest przez przepisy prawa międzynarodowego (w tym Konwencję o prawach dziecka). Polski ustawodawca postanowił jednak zakres bezpłatności tej rozszerzyć, ustanawiając w art. 70 ust. 2 Konstytucji zasadę bezpłatnej nauki w każdej szkole publicznej (a contrario nauka w szkole niepublicznej nie musi być bezpłatna; rodzicom przysługuje jednak pełna dowolność w wyborze placówki edukacyjnej, w której kształcić się będzie ich dziecko). To oznacza, że uczenie się w szkole publicznej musi być bezpłatne, a nikogo nie można zmuszać do tego, by za cokolwiek płacił. Bezpodstawne są wobec tego obligatoryjne zbiórki na np. kwiaty dla wychowawcy czy papier ksero. Jeżeli są one w placówkach przeprowadzane, to muszą być w pełni dobrowolne, a ewentualne niezapłacenie nie może wiązać się z gorszym traktowaniem ucznia.

Zasada bezpłatności edukacji wyraża się także w finansowaniu uczniom szkół podstawowych i artystycznych podręczników, materiałów edukacyjnych lub ćwiczeniowych (art. 62 i 69 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych). Poza tym części uczniów może przysługiwać darmowy dojazd do szkoły lub zwrot kosztów za niego (głównie w przypadku uczniów posiadających niepełnosprawność sprzężoną, z których jedna jest niepełnosprawnością intelektualną oraz uczestniczących w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych).

Nie należy ponadto zapominać o tym, że szkoła ma obowiązek zapewnić możliwość korzystania z pomieszczeń do nauki z niezbędnym wyposażeniem oraz biblioteki (art. 103 Prawa oświatowego). Za tę możliwość i wyposażenie również się nie płaci, gdyż zapewnienie ich jest obowiązkiem placówki edukacyjnej.

Bezpłatność wyraża się ponadto w zakazie pobierania od rodziców opłat z tytułu udostępniania gromadzonych przez przedszkola czy szkoły informacji w zakresie wychowania, nauczania oraz opieki nad dzieckiem (art. 5g ustawy o systemie oświaty).

Kto może wyrazić życzenie organizowania dla ucznia zajęć z religii lub etyki?

W publicznych przedszkolach oraz szkołach podstawowych — rodzice. Z kolei w publicznych szkołach ponadpodstawowych — rodzice lub uczniowie, jeżeli osiągnęli pełnoletniość (art. 12 ust. 1 ustawy o systemie oświaty). Oświadczenie o życzeniu organizowania zajęć w każdej chwili można zmienić.

Czy ocena końcoworoczna z religii lub etyki liczy się do średniej i wpływa na promocję?

Ocena z religii lub etyki jest umieszczana na świadectwie ukończenia klasy lub szkoły i liczy się do średniej końcorowocznej (§ 18 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych). Nie wpływa ona jednak na promocję ucznia (§ 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach).

Czy na zajęcia z wychowania do życia w rodzinie trzeba uczęszczać?

Uczniowie niejako z urzędu są zapisani na te zajęcia, lecz rodzice albo pełnoletni uczniowie mogą zgłosić dyrektorowi szkołę pisemną rezygnację z udziału w tych zajęciach. Z zajęć nie wystawia się oceny (§ 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz.U. 2014 poz. 395 ze zm.).

Czy można nakazać uczniowi opuszczenie przez niego sali lekcyjnej?

Nie. Nakazanie, by uczeń opuścił salę, w której odbywają się zajęcia, byłoby złamaniem konstytucyjnego prawa ucznia do nauki. Jeżeli otrzymałby on zakaz przebywania w danej klasie, nie mógłby wypełniać obowiązku szkolnego lub nauki (jeżeli jest zobowiązany do wypełniania któregoś z nich).

Czy można zawiesić ucznia w jego prawach?

Zależy, co się przez to rozumie. Jeżeli zawieszenie dotyczyłoby np. zakazu udziału w szkolnej dyskotece, to jest ono jak najbardziej legalne, gdyż nie narusza konstytucyjnego prawa do nauki. Zawieszenie rozumiane jednak jako zakaz uczęszczania na zajęcia edukacyjne jest jednak bezprawne, gdyż godziłoby w konstytucyjne oraz zagwarantowane w prawie międzynarodowym prawo.

Artykuł będzie stopniowo rozwijany o odpowiedzi dotyczące kolejnych praw.

Pomogliśmy? Wspomóż nas, proszę!

Aby przejść do płatności, należy wpisać adres e-mail, kwotę darowizny, wyrazić zgodę na przetwarzanie danych osobowych (klikając w suwak) i nacisnąć „Przekaż darowiznę”. Później należy potwierdzić wpisane dane, klikając „Zapłać”. Dziękujemy za każdą złotówkę!
Przekaż darowiznęPodane dane, wraz z kwotą przekazanej darowizny, będą przetwarzane przez Fundację na rzecz Praw Ucznia (ul. Święty Marcin 29/8, 61-806 Poznań) w celu realizacji umowy darowizny. Pośrednikiem darowizny jest system Przelewy24 umożliwiający płatności online. Wpłacający ma prawo dostępu do swoich danych, sprostowania ich, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania. Więcej na temat przetwarzania danych osobowych można przeczytać w Polityce Prywatności Fundacji. Zapoznałem/am się z tą informacją. a także akceptuję regulamin darowizn. Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez Fundację na rzecz Praw Ucznia (ul. Święty Marcin 29/8, 61-806 Poznań) w celu informowania o działalności Fundacji i możliwościach wsparcia jej działalności, a także otrzymania podziękowań.